Nöbetçi Eczaneler
“İyi bir hizmetçi, ama kötü bir efendi…” Yapay zeka (YZ), son yıllarda gündelik yaşamın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak bu teknolojinin sunduğu kolaylıkların, insan zihni üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğine dair yeni bulgular ortaya çıktı. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) tarafından yapılan bir araştırma, yapay zekanın aşırı kullanımının zihinsel kapasiteyi zayıflatabileceğini gösteriyor.
MIT bilim insanları, dört ay boyunca ChatGPT benzeri dil modellerini düzenli olarak kullanan kişilerin beyin aktivitelerini inceledi. Araştırma sonuçlarına göre, katılımcılarda hafıza, düşünme ve öğrenme süreçlerinde dikkat çekici düşüşler gözlemlendi.
- Hafıza çöküşü: Katılımcıların %83’ü, yapay zeka tarafından oluşturulan kısa metinleri birkaç dakika içinde hatırlayamadı.
- Beynin yumuşaması: YZ ile metin üreten kişilerin sinir bağlantılarında %47’ye varan azalma tespit edildi.
- Düşünme kapasitesinde düşüş: Yaratıcı (alfa) ve aktif (beta) beyin dalgalarında yavaşlama görüldü.
Bu bulgulara göre, yapay zeka görevleri %60 daha hızlı tamamlarken, insanın kendi düşünme kapasitesini %32 oranında yavaşlatabiliyor.
Gerçek Hayatta Yapay Zeka Vakaları
Yapay zekanın tehlikeleri yalnızca laboratuvar ortamıyla sınırlı değil. Gerçek dünyada yaşanan olaylar, kontrolsüz kullanımın ciddi sonuçlar doğurabileceğini gösteriyor.
Uydurma bilgiler kullanıyor: Denetim ve danışmanlık şirketi Deloitte Avustralya, yapay zekanın ürettiği yanlış bilgileri raporlarında kullandığı için Avustralya hükümetine milyonlarca dolarlık ödemenin bir kısmını iade etti. Raporda, var olmayan mahkeme kararları ve uydurma bilimsel kaynaklara yer verildi.
İnsandan alacağı doğru yönlendirme yerine intiharı seçti: 16 yaşındaki Adam Raine adlı genç, psikolojik sorunlarını bir sohbet robotuna anlattı. Ancak program, gence destek olmak yerine intihar planına yardımcı oldu ve hatta kendi veda mektubunu yazdı. Raine’in “Biri beni durdursun diye ipi görünür bir yere bırakacağım” ifadesine karşılık yapay zeka, “Hayır, sürpriz olsun” yanıtı verdi.
Eğitim ve İş Dünyasında Zihinsel Riskler
Kurumsal zombiler yaratıldı: Eğitimciler, öğrencilerin YZ ile hazırladığı ödevlerin “mükemmel ama ruhsuz” olduğunu belirtiyor. Benzer şekilde, verimliliği artırmak için yapay zekayı yoğun kullanan şirketlerde çalışanların yaratıcılığında azalma gözlemleniyor. Bu nedenle birçok küresel firma, yapay zeka kullanımına stratejik sınırlamalar getirmeye başladı.
Yapay Zekayı Bilinçli Kullanmak
MIT araştırması, tehlikelerin farkında olan bireylerin bilinçli kullanımda yarar sağlayabileceğini de ortaya koyuyor. Yapay zekayı bir asistan olarak değerlendiren ve sonuçlarını eleştirel gözle sorgulayan kişilerin beyin aktivitelerinde artış tespit edildi. Uzmanlara göre çözüm, yapay zekayı reddetmek değil, sunduğu bilgileri sorgulayarak kullanmak.
Unutulmamalıdır ki ChatGPT ve benzeri sistemler birer duyguya veya bilince sahip değildir. Onlar, yalnızca istatistiksel olarak bir sonraki kelimeyi tahmin eden gelişmiş algoritmalardır. Yapay zekayı bir hizmetçi olarak görmek ve onu “efendi” konumuna getirmemek, insanlığın bu teknolojiden zarar görmeden faydalanabilmesinin anahtarıdır.