J2245+3743’te Kaydedilen Tarihin En Parlak Kara Delik Patlaması

Araştırmacılar, bu olağanüstü parlamanın kara deliğin çevresindeki gazdan değil, yaklaşık 30 Güneş kütlesine sahip dev bir yıldızın yutulmasından kaynaklandığını belirtti. Yıldız, Güneş’in 500 milyon katı kütleye sahip kara deliğe fazla yaklaşınca muazzam yerçekimiyle parçalanarak yutuldu. Ortaya çıkan enerji, akıl almaz bir parlaklık oluşturdu. Bilim dünyasında bu tür olaylar, “gelgitsel bozulma olayı” (Tidal Disruption Event – TDE) olarak biliniyor.

“Eşi benzeri yok” Caltech araştırmacısı ve ZTF ekibinin lideri Matthew Graham, gözlemin benzersiz olduğunu vurguladı: “Bu, şimdiye kadar gördüğümüz hiçbir aktif galaksi çekirdeğine benzemiyor. Enerji verileri, bu nesnenin hem olağanüstü uzak hem de inanılmaz derecede parlak olduğunu gösteriyor.”

Bir yıldızın ölümüyle doğan dev enerji Parlama ilk kez 2018 yılında fark edildi. Sadece birkaç ay içinde parlaklığı 40 kat artarak, zirve noktasında önceki tüm kara delik parlamalarından 30 kat daha güçlü hale geldi. Bu süreçte yayılan enerji miktarı, 10 trilyon Güneş’in toplam gücüne eşdeğerdi. Bilim insanlarına göre parlamanın etkisi hâlâ devam ediyor; kara delik, yıldızın kalıntılarını yutmayı sürdürüyor. Gözlemin en dikkat çekici yönlerinden biri ise kozmolojik zaman genişlemesi (time dilation). Aşırı yerçekimi, zamanın kara delik çevresinde dışarıya göre dört kat daha yavaş akmasına neden oluyor. Araştırmacılar, “Burada 7 yıl geçerken, orada yalnızca 2 yıl geçiyor” diye belirtiyor.

Kozmik tarih yeniden yazılıyor Şimdiye dek yaklaşık 100 TDE olayı gözlemlenmişti; ancak hiçbiri bu kadar güçlü bir parlamaya ulaşmamıştı. J2245+3743 galaksisinde yaşanan bu olağanüstü olay, kara delik çevresindeki doğal parlamaları bile geride bıraktı. 2023’te Hawaii’deki W. M. Keck Gözlemevi verileriyle yapılan analizler, parlamanın doğasını netleştirdi. Ayrıca NASA’nın WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer) uydusundan gelen veriler, enerjinin yalnızca tek yöne değil, her yöne eşit biçimde yayıldığını doğruladı; böylece süpernova ihtimali tamamen ortadan kalktı.

Evrenin karanlığında yeni bir dönem Bilim insanlarına göre bu keşif, evrende benzer güçte daha birçok parlamanın gizlendiğine işaret ediyor. ZTF ekibi, geçmiş verileri yeniden analiz ederek yeni TDE olaylarını tespit etmeye hazırlanıyor. Yakında faaliyete geçecek olan Vera C. Rubin Gözlemevi ise bu tür aşırı parlak kara delik parlamalarını çok daha sık gözlemleyebilecek kapasiteye sahip olacak.