Science Advances Araştırması Yaşam Süresi Farkını Açıkladı

Science Advances’ta Yayınlanan Kapsamlı Yaşam Süresi Araştırması

Science Advances dergisinde yayımlanan kapsamlı araştırma kapsamında binden fazla hayvan türü incelendi. Bulgulara göre yaşam süresini belirleyen etkenler yalnızca genetik yapı ile sınırlı değil; tek eşlilik ve ebeveynlik davranışları da ömrü doğrudan etkileyebiliyor.

Kadınlar ve Dişiler Daha Uzun Yaşıyor

İnsanlarda kadınlar ortalama olarak erkeklerden 5,4 yıl daha uzun yaşıyor. Ancak bu fark yalnızca insanlara özgü bir durum değil. Memelilerin yüzde 72’sinde dişiler, erkeklerden ortalama yüzde 12 daha uzun ömürlü. Bazı geyik türlerinde bu fark iki katına kadar çıkıyor.

Kuşlarda ise tablo tersine dönüyor: Türlerin yüzde 68’inde erkek kuşlar, dişilerden ortalama yüzde 5 daha uzun yaşıyor. Araştırma ekibinden Dr. Johanna Staerk, bu farkın açıklanmasında kromozom yapısının belirleyici olduğunu vurguladı. Staerk, “Dişiler iki X kromozomuna sahipken, erkekler bir X ve kısa bir Y kromozomu taşıyor. Bu nedenle X üzerindeki zararlı mutasyonlar erkeklerde telafi edilemiyor” dedi.

Araştırmada ayrıca “zehirli Y hipotezi”ne dikkat çekilerek, Y kromozomunun yaşlanmayı hızlandıran unsurlar içerebileceği belirtildi.

Kuş Türlerinde Tersine Mekanizma

Kuşlardaki kromozom sistemi aynı prensibe ters şekilde işliyor. Erkek kuşlarda iki Z kromozomu bulunurken dişiler kısa bir W kromozomu taşıyor. Buna rağmen, bazı yırtıcı kuş türlerinde dişilerin daha iri ve uzun ömürlü olduğu gözlemleniyor. Bu durum, yaşam süresi farkının yalnızca genetik nedenlerle açıklanamayacağını ortaya koyuyor.

Tek Eşlilik ve Rekabetin Etkisi

Üreme stratejileri de yaşam süresi farklılıklarında etkili bir faktör. Çoğu memeli türünde erkekler tek eşli olmadığı için çiftleşme rekabetinde üstünlük sağlamak adına yüksek enerji harcayan fiziksel özellikler geliştiriyor. Yele, boynuz gibi dikkat çekici yapılar ve dövüşlerde alınan yaralanmalar, erkeklerin ömrünü kısaltıyor. Ancak tek eşli türlerde bu biyolojik bedel azalıyor ve erkekler daha uzun yaşayabiliyor.

Ebeveynlik Ömrü Uzatıyor

Araştırma, ebeveynliğin ömrü kısaltmak yerine uzatabileceğini ortaya koydu. Özellikle yavruların uzun süre bakım gerektirdiği primat türlerinde, bakım veren cinsiyetin daha uzun ömürlü olduğu gözlemlendi. Şempanzelerde anneler yavrularına yaklaşık 10 yıl boyunca bakım sağlıyor ve bu durum, annenin uzun yaşamasının yavrunun hayatta kalma şansını artırdığı anlamına geliyor.

Sonuç

Sonuç olarak araştırma, erkeklerin yaşam süresini artırmak için yalnızca genetik faktörlerin değil, sosyal ve davranışsal stratejilerin de önemli olduğunu ortaya koydu. Evrimsel açıdan değerlendirildiğinde, sadık bir eş ve ilgili bir ebeveyn olmak, yaşamın uzunluğunu belirleyen önemli etkenler arasında yer alıyor.