ABD Başkanı Donald Trump, kendi sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı açıklamayla, Çin’den gelen ürünlere yönelik yeni ve yüksek gümrük vergilerinin 1 Kasım itibarıyla yürürlüğe gireceğini duyurdu. Bu vergilerin, halihazırda yüzde 30 oranında olan mevcut tarifelerin üzerine ekleneceği bildirildi. Ayrıca Washington yönetimi, bazı kritik yazılım ve teknolojiler için ihracat kontrollerini de devreye sokmayı planlıyor.
Trump’ın bu adımı, Çin hükümetinin nadir toprak mineralleri ihracatına getirdiği sınırlamalara doğrudan bir yanıt niteliği taşıyor. Trump, bu kısıtlamaları “kötü niyetli ve düşmanca” olarak niteledi ve uluslararası tedarik zincirlerinin büyük ölçüde etkileneceğini ifade etti.
Trump ve Xi Arasındaki Görüşme Tehlikede
Trump, iki hafta sonra Güney Kore’de düzenlenecek küresel ekonomi konferansında Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile yapmayı planladığı görüşmenin artık ‘gereksiz’ hale geldiğini söyledi. Ancak Beyaz Saray kaynaklarına göre, görüşmenin tamamen iptal edildiği henüz kesin değil. Trump, “Ne olacağını göreceğiz” diyerek diplomatik sürecin kapısını aralık bıraktı.
Ekonomik Baskı ve Sanayi Krizi
Nadir toprak elementleri, savunma sanayisinden elektrikli araç üretimine kadar birçok sektörde stratejik öneme sahip. Çin’in bu alandaki kısıtlamaları, ABD’de üretim zincirinde ciddi bir tıkanma yarattı. Bazı sektörlerde fabrikaların durma noktasına geldiği ve Amerikan şirketlerinin Çin tedarikine büyük ölçüde bağımlı olduğu vurgulanıyor.
Washington yönetimi, bu duruma karşılık olarak Amerikan çip teknolojisine dayalı ürünlerin ihracatında da yeni kontroller uygulamayı düşünüyor. Böylece Çin’e karşı bir tür ticari denge kurulması hedefleniyor.
Çin’in Karşı Hamlesi: Küresel Etki Güçleniyor
Kısıtlamalar yalnızca ABD’yi değil, küresel yarı iletken ve teknoloji üretimini de etkiliyor. Çin, artık kendi topraklarında üretilen ve nadir elementleri içeren tüm ürünlerin ihracatı için özel lisans şartı getirdi. Yabancı askeri projelere hizmet eden şirketler bu lisansları almakta zorluk çekiyor.
Bu durum, Çin’in ABD’nin yarı iletken politikalarına verdiği doğrudan bir yanıt olarak değerlendiriliyor. ABD, dünyanın herhangi bir yerinde Amerikan teknolojisi kullanılarak üretilen çiplerin ihracatına kısıtlamalar getirirken; Çin ise artık kendi stratejik minerallerini küresel pazarda güçlü bir koz olarak kullanıyor.
Karmaşık Bir Diplomatik Döneme Doğru
Çin yönetimi son olarak, ABD merkezli Qualcomm şirketi hakkında rekabet soruşturması başlattığını ve Amerikan gemilerine yeni liman ücretleri getirdiğini açıkladı. Analistler, Pekin’in bu adımlarının Trump-Xi görüşmesi öncesinde pazarlık gücünü artırma girişimi olduğunu düşünüyor.
Trump ise son paylaşımında Çin’in bu politikaları “durduk yere” devreye soktuğunu savundu. Ayrıca, nadir toprak elementleri konusunda Çin’in tekel gücüne rağmen, ABD’nin kendi elinde de “çok daha güçlü ve kapsamlı” teknolojik avantajlar bulunduğunu belirterek şunları söyledi: “Şimdiye kadar bu gücü kullanmak istemedim — ama artık zamanı geldi!”